Wartości to w naszym życiu jedne z ważniejszych zagadnień, które pozwalają nam w jakikolwiek sposób funkcjonować. Wartościowanie dotyczy tego, co uważane jest przez ogół społeczeństwa lub przez nas za dobre lub złe, ale także za to, co jest ładne i brzydkie. Nie ma oczywiście niczego złego w tym, że wyrażamy swój sąd na jakiś temat, ale problemy mogą się pojawić wtedy, gdy możemy poprzez nasze oceny kogoś urazić. Liczą się także powody, dla których jest wyrażana nasza indywidualna ocena. Możemy na przykład interesować się rozrywką cyfrową i wtedy na forum publicznym wypowiadamy swoje zdanie i oznajmiamy, czy nam się podobają konkretne bonus bez depozytu za rejestracje, czy też nie. Czasami też, jeżeli oceniamy zachowanie lub wygląd innych osób, chcemy wywrzeć na nich w naszym mniemaniu dobry wpływ. W konsekwencji jednak możemy takie osoby skrzywdzić. Bezrefleksyjna ocena może być, więc destrukcyjna nie tylko dla tych osób, ale również dla naszych relacji z nimi. Niejednokrotnie też wtedy możemy cierpieć na całkiem spore wyrzuty sumienia.
Ocenianie może sprawiać ból
Czasami też całkowicie bezwiednie i bez żadnej refleksji wręcz mechanicznie wypowiadamy sądy. Wygląda to tak, jakbyśmy w ogóle nie mieli żadnej kontroli nad naszymi myślami. Na pewno w naszym otoczeniu możemy spotkać takie osoby, które wydają się nie mieć żadnych zahamowań. Możliwe też, że nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, że sami się tak zachowujemy. Są, więc ludzie, którzy nie krępują się nawet przed publicznym wypowiadaniem sądów na temat wyglądu innych osób, które stoją obok na przykład w kolejce. Żadnym problemem społecznym oczywiście nie będzie, gdy patrzymy za okno i stwierdzamy, że jest zimno albo gorąco albo, że akurat spadło bardzo dużo śniegu. Odmienne okoliczności jednak będą występować, jeżeli na przykład kogoś nowego przyjęto do naszego zespołu pracowniczego i wówczas w pełnym przekonaniu, że zachowujemy się obiektywnie, wypowiadamy głośno swoje uwagi na temat kogoś takiego. A czy nie lepiej w takich okolicznościach byłoby sobie dać na wstrzymanie, mówiąc kolokwialnie? Możliwe, że ktoś powtórzy to, co mówimy tej osobie albo nawet będzie ona słyszeć nasze uwagi przez nasz brak kontroli?
Ocenianie społecznym przymusem
Szczególnie w dzisiejszych czasach trudno jest zapanować nad taką tendencją nieustannego oceniania z uwagi na obiektywne okoliczności. Temat „przemielony” przez wszystkie portale informacyjne oraz specjalistów to media społecznościowe. Nie ma znaczenia, czy używamy Instagrama albo Facebooka. To tam ludzie szukają aprobaty, ale jednocześnie też będą wystawiali właśnie innym ceny. Jest to takie swoiste uniwersum nieustannego oceniania. Sami więc dajemy „lajki” pod cudzymi postami albo grafikami, ale także czekamy z niecierpliwością, aż ktoś doceni nasz przekaz. Niestety takie tendencje zachowania będą się przenosiły z przestrzeni wirtualnej na tę realną. Bez problemów, więc potem przydarza nam się komentować po prostu bez żadnych zahamowań cudze zachowania. Na tym też oczywiście coraz częściej budujemy naszą własną wartość, zapominając o obiektywnym stanie rzeczy.
Kiedy ocenianie jest wskazane?
Naturalnie z drugiej strony istnieją także w naszym życiu sytuacje, gdy stosowanie ocen nie jest wskazane. Chodzi oczywiście o walor edukacyjny i dydaktyczny, a także motywujący w pracy. Dzieci, jeśli są małe, to przecież szczególnie potrzebują uznania i pozytywnych ocen od swoich rodziców i opiekunów. W procesie edukacyjnym w szkole także system oceniania ma pozytywną wartość, choć w różnych krajach podchodzi się do tego z różnym nasileniem. Niezwykle często też pracownicy po prostu są zagubieni, gdy szef nie prowadzi z nimi rozmów mających na celu ocenienie dokonań. Wtedy ktoś taki może być zagubiony, ponieważ nie wie, czy pracuje dobrze, czy źle. Jak widać, sama idea oceniania jest zróżnicowana, a celem zawsze musi to być człowiek, więc jeżeli przez naszą ocenę ma być skrzywdzony, to lepiej się ugryźć w język.
